مراحل رشد در انواع زنبور عسل

فعالیت ها و رفتار کلنی زنبور عسل به صورت یک ارگانیسم کامل می باشد. برای درک رفتار و فعالیت های زنبور عسل راه منطقی این است که از مرحله تخم آغاز کنیم. تخم زنبور عسل وقتی به تفریخ نزدیک می شود به پهلو می خوابد. زنبورهای کارگر در این مرحله مکررا سلول ها را وارسی می کنند و به محض اینکه تخم ها باز می شوند, روی آنها یک قطره شیر زنبور عسل یا ژله رویال در ته سلول می ریزند.
شیر زنبور عسل یا شاه انگبین ماده ایست که از غده های ترشح کننده غذایی نوزادان, brood food glands یا غده زیر فکی کارگران ترشح می شود. معمولا کارگران ۳ تا ۱۳ روزه قادر به ترشح این ماده هستند, اگرچه در مواقع اضطراری, کارگران مسن تر این ماده را ترشح می کنند. شاه انگبین برای سال ها یک ماده اعجاب انگیز و معجزه آسا تلقی می شود. از سال ۱۸۵۲ این ماده مورد مطالعات وسیعی قرار گرفته است. همچنین شاه انگبین به وسیله بعضی از اشخاص ایده آلیست به عنوان درمان هر درد به شدت مورد تبلیغ واقع شده است. شیر زنبور عسل را با بعضی از کرم ها و روغن ها مخلوط کرده اند و به عنوان دارو و شیر زیبایی آن را مورد استفاده قرار داده اند.
بعضی از زنبورداران, شیر زنبور عسل را یکی دیگر از تولیدات قابل فروش زنبور عسل تلقی می کنند. در حدود سال ۱۹۶۲ ظاهرا زنبورداران نسبت به تولید و بازار فروش این ماده خیلی امیدوار و خوش بین بودند. بزرگترین مانع در رواج بازار شاه انگبین, این بود که هیچ کس اعداد و ارقامی که ثابت کند این ماده اثر معالج دارد عرضه نکرده است. در ایتالیا شاه انگبین به شکل های مختلف, محلول در مخلوط آب و الکل, ماده لیوفیلیزه, مخلوط یک درصد با عسل به صورت آمپول عرضه می شود. به طور معمول موسسات تجارتی نتوانسته اند این ماده را تا به امروز بیشتر از غذای نوزاد زنبور عسل قبول کنند.
تجزیه شاه انگبین نشان می دهد که این ماده, دارای ۶۶ درصد آب, ۱۲.۳۴ درصد پروتئین, ۵.۴۶ درصد چربی, ۱۲.۵ درصد مواد احیاء کننده, ۸۲ درصد خاکستر و ۲.۸ درصد مواد مشخص نشده می باشد. این ماده دارای انواع ویتامین ها, قندها, استرول ها, تعدای از اسیدهای چرب و یک آنتی بیوتیک است. از آنجائی که شاه انگبین یک ماده غذایی است, این منطقی به نظر می رسد که محتوی مواد آنتی بیوتیک نیز باشد.
در دو روز اول زندگی به نظر می رسد که لاروها در داخل شاه انگبین شناورند, ولی در روز سوم به نظر می رسد که در سلول غذای اضافی وجود ندارد, اگرچه سرکشی کارگران مکررا انجام می گیرد. راجع به تعداد دفعاتی که کارگران به نوزادان غذا می دهند حدس های مختلف زده می شود که و گفته می شود که زنبوران تا ۱۳۰۰ بار در روز و یا ۱۰۰۰۰ هزار بار در دوره لاروی به آنها غذا می دهند. لینداور تخمین زده است که مقدار کار انجام شده برای پرورش یک لارو از مرحله تخم تا بسته شدن درب سلول ۱۰ ساعت و ۱۶ دقیقه و ۸ ثانیه توسط ۲۷۸۲ زنبور کارگر می باشد که تقریبا کار پر زحمتی است.
لاروها دارای پنج سن لاروی هستند که در آخر هر سن یک جلد عوض می کنند. وقتی لاروها کامل شدند زنبوران کارگر درب سلول آنها را از ماده متخلخلی که از مواد و موم دیگری که در کندو یافت می شود, می پوشانند. بعضی از افراد مرحله لاروی و شفیرگی در داخل سلول های بسته را مرحله استراحت می دانند. در این مرحله لارو شروع به تنیدن پیله می کند و پس از آن جلد عوض کرده و تبدیل به شفیره می شود. شفیره وقتی به طور کامل شکل گرفت, جلد لاروی را رها می کند ولی از نظر شکل ظاهری تغییر عمده ای در آن پیش نمی آید. از نظر داخلی بافت های مرحله لاروی حل می شود و بافت ها و اندام های مربوط به حشره کامل بوجود می آید. وقتی نشو و نما کامل شد, پوسته شفیره شکاف می خورد و زنبور کامل ابتدا از ناحیه سر خارج می شود که با آرواره های خود درب سلول را می برد و از آن خارج می شود.

 زنبور عسل کارگر در حال تولد

در جدول زیر مدت نشو و نما در مراحل مختلف زندگی انواع زنبور عسل بیان شده است

تبدیل زنبور عسل به فرم های مختلف یعنی کارگر و ملکه, برای سال ها فکر بیولوژیست ها را به خود مشغول داشته بود. در زنبور عسل ماده فقط ۲ شکل وجود دارد, ملکه و کارگر. در عین اینکه وظایف یک زنبور کارگر برحسب سن و احتیاج کلنی فرق می کند.
این شکل خاص به تنهایی قادر است احتیاجات حیاتی کلنی از جمله تغذیه, تنظیم درجه حرارت, تامین مواد غذایی و دفاع را برعهده بگیرد. بوجود آمدن شکل های مختلف بستگی به تغذیه دارد. تمام لاروها متولد شده در طول ۲.۵ روز اول زندگی خود به مقدار مساوی از شاه انگبین تغدیه می کنند.
آنهایی که قرار است ملکه شوند ۲.۵ روز دیگر به تغذیه از شاه انگبین ادامه می دهند و حال آنکه افرادی که باید به کارگر مبدل شوند از گرده و عسل می خورند که ارزش غذایی کمتری دارد.
تغییراتی که در ۲.۵ روز دوم در ملکه در حال رشد اتفاق می افتد برای سال ها از نظر زنبورداران اعجاز انگیز بود و اساس بعضی فرهنگ های عامه را تشکیل می دهد. در عین اینکه علل تفرقه شکل ها به مقیاس وسیع مورد بررسی قرار گرفته است, هنوز مسائل شناخته نشده در آن وجود دارد.
این عمل یک پروسه درهمی است که در آن نه یک عامل بلکه چندین عامل تواما کار می کنند. یک تئوری این است که کارگران نتیجه تغذیه ناقص لاروها بعد از روز سوم یعنی خروج از تخم می باشند و یا ملکه حاصل تغذیه فراوان در تمام دوران قبل از بسته شدن درب سلول در مراحل رشدی لارو می باشد که بعدها در عمل غده های داخلی و روی تخمدان ها اثر می گذارد.
نتایج آزمایشات این واقعیت را نشان می دهد که بیشتر لاروهایی که بعد از سه روزگی از تغذیه کافی برخوردار نمی شوند, قبل از شفیرگی می میرند و آنها که زنده می مانند حالتی بین کارگر و ملکه دارند و بعضی شبیه ملکه و بعضی شکل کارگر دارند.
همچنین معلوم شده است که وضعیت ملکه بستگی به این دارد که لارو تا چند مرحله سنی از شاه انگبین تغذیه می کند. یک ملکه عادی موقعی بوجود می آید که غذای ملکه قبل از روز سوم به فراوانی در اختیار او قرار گیرد. در صورتی که لارو مسن تر باشد, ملکه از نظر عضوی ناقص خواهد بود. با انتخاب سن به خصوص لاروی برای تغذیه با شاه انگبین, حالات واسطه ای از ملکه ایجاد می شود.
انواع و مقدار غذایی که به لارو ملکه داده می شود در کیفیت ملکه تاثیر دارد. ملکه استعداد آن را دارد که تا ۲۰۰ رشته تخمک Ovarol تولید کند. در شرایط مساعد تا ۱۸۰ رشته از این اواریول ها فعال هستند. در مواردی که ملکه در شرایط غیر ایده آل مثلا در کلنی کم جمعیت تولید می شود, حدود ۱۲۰ رشته از اواریول ها فعال می گردند. یک چنین ملکه هایی به وسیله زنبوران کارگر در اولین فرصت تعویض می شوند.
موقعی که رشد نوزادان کامل می شود, پوسته شفیرگی شکاف می خورد و سر حشره کامل بیرون می آید که به کمک آرواره های خود درب مومی سلول را می جود و از آن خارج می شود. فعالیت های زنبور عسل سال ها توسط افراد علاقمند مورد مطالعه قرار گرفته است. عادات و رفتار کارگران به تناسب احتیاجات کلنی و سن فیزیولوژیک کارگران کنترل می شود.
گزارش های اولیه حاکی از آن است که زنبور کارگر تازه خارج شده از سلول به پاک کردن سلول ها گمارده می شود. مطالعات اخیر نشان می دهد که اگر احتیاجات کندو ایجاب کند در فاصله یک تا ۲۵ روزگی به پاک کردن کندو می پردازند. همین وضعیت سنی در رابطه با تغذیه لاروها نیز صادق است. اگر بنا باشد که لاروها تغذیه شوند بیشتر کارگران قادر به انجام این وظیفه هستند. کارگران خیلی جوان, لاروهای مسن تر را تغذیه می کنند و به محض رسیدن به سن شش روزگی قابلیت این را پیدا می کنند که به لاروهای خیلی جوان و تازه تفریخ شده غذا بدهند.
در حدود سه هفته اول زندگی, کارگران به طور عمومی فعالیت می کنند و هر عملی را که احتیاج باشد انجام می دهند و در این موقع اگر هوا اجازه دهد به پرواز آشنایی می پردازند. این پرواز در اصل برای جهت یابی است که کارگر کندو را ترک می کند و در شعاع ۰.۹۱ تا ۱.۲۵ متری از سوراخ پرواز, در حالی که سرش به سمت کندوست به پرواز در می آید.
به نظر می رسد که در این حالت, وضعیت خارجی کندو را به خاطر می سپارد. برای زنبورهای جوان در این حالت غیر عادی نیست اگر به کندوهای مجاور بروند. به خصوص که اگر به هم چسبیده و هم شکل باشند. اگر رفتن زنبورها به کندوهای مجاور عمومی و در تمام جهات باشد مسئله مهمی نیست, اما در بسیاری از زنبورستان ها وضعیت این طور نیست و زنبور عسل تمایل دارد که از کلنی های کوچک به کلنی های پرجمعیت بپیوندد.
اگر کندوها در محلی باشند که همیشه باد از یک جهت بوزد کلنی هایی که در ردیف های عقب رو به باد باشند جمعیت آنها بدین ترتیب افزایش می یابد. برای جلوگیری از جابجایی زنبورها در کندوهای مختلف آنها را با رنگ ها و طرح های متفاوت رنگ می کنند.
راجع به این عملیات که در جلوگیری از جابجایی زنبوران موثر است یا نه, عقاید متفاوتی وجود دارد. زنبوردارانی که دارای تعداد زیادی کندوهای به ظاهر مشابه هستند, این تشابه و یکنواختی را با تغییر مختصر جهت کندوها که در اصل همگی رو به جنوب یا جنوب شرقی قرار دارند, برهم می زنند بطوری که همه کندوها در یک جهت قرار نداشته باشند.